Sabtu, 08 November 2008

BASA SUNDA ( Carpon ) "HAREPAN"

“Kaleresan, tepang di jalan, mulih ti mana Eteh teh ?”
“Wangsul ti Bandung, puguh Eteh teh, ari Adi Ii bade kamana geuning, sonten-sonten kieu?”
“Eta bade ka Cicurug, aya peryogi ka Syarif”.
“Sakantenan atuh, Eteh ngiring ludeung, Eteh bade ka Ukan, ka Pabrik Es, urang mapah we nya mapay Cimulu. Ari Embi sareng Emang daramang di Sukapura?”.
“Alhamdulillah dina wangkid ieu mah, sarehat Ema sareng Abah teh”.
“Manawi pareng, enjing, Insyaa Allah, Eteh hoyong kaditu, ngadon ngahaja ngalayad Emang sareng Embi”.
Lebah sasak Cimulu, nu bras ka Jalan Pabrik Es duanana papisah, nu jajaka terus lempeng, ngebat mapay Cimulu rek terus ka Cicurug cenah, ari nu wanoja mengkol kakatuhu meuntas sasak Cimulu, kebat ka Jalan Pabrik Es.
Di Jalan Pabrik Es, kasampak pribumi, awewe salaki, keur ngalong di buruan, bari ngawarangkong, nyerangkeun nu lalar liwat sore-sore, barang sidik kanu asup ka buruan, duanana ngabageakeun nu karek datang.
“Aeh-aeh geuning Eteh, iraha ti Bandung?”
“Nembe keneh pisan, ti Pancasila langsung kadieu we, ngadon mapah bieu teh, pedah kaleresan pendak sareng Adi Ii, ti Sukapura bade ka Cicurug saurna mah”.
“Ari putra sareng saha geuning teu dicandak?” Cek pribumi istri.
“Kapan tos lami dicandak ku Ua-na, nu di Sukalaya, da kapungkur teh, basa Eteh rek mios ka Palembang tea, Kang Wiria katut Ceuceu-na ngahaja ngurihit, budak mah bade diurus ku akang jeung euceuna saurna teh”.
“Ari saena mah Teh, cek Ukan ieu mah, tos we budak teh candak deui ku Eteh, diurus kunu sanes mah enya ge Uana nyaaheun, moal saperti nyaahna indung ka anak, najan itu ge kolotna keneh-kolotna keneh, pan aya, sanes Kang Wiria teh putrana, anu masih keneh ngiring sareng anjeunna di Sukalaya”.
“Puguh ari kituna mah, kapungkur ge basa dipasrahkeun ka bapana teh, pedah we Etehna bade teras ka Palembang tea, tapi Insyaa Allah, enjing atanapi pageto mah, rek dibantun deui we, sugan dipasihkeun ku Kang Wiria. Ayeuna mah rek ngadon reureuh we heula Eteh teh didieu”.
“Nya mangga bae, da kamar Eteh ti kapungkur dugi ka ayeuna ge kosong keneh bae, teu aya nu ngeusian ieuh”. Pribumi istri mairan.
Isukna, poe Minggu, wanci haneut moyan, Ukan jeung rakana nu istri, nu kamari sore karek datang ti Bandung, katut garwana Ratna Suminar, geus ngariung deui bari ngarot, di patengahan.
“Hoyong ka Sukapura tea Eteh teh, ngalayad Bi Dedoh sareng Mang Uhria, hoyong tepang deuih pangpangna mah, puguh tos lami pisan teu pendak, pedah kamari tepang sareng Adi Ii, waktos di jalan kadieukeun”.
“Aeh muhun, kumaha cenah daramang Bi Dedoh teh, ari eta kumaha Adi Ii masih keneh janten Jurutulisna, pedah aya wartos ti rerencangan Ukan, hoyong ngalih ka Bandung saurna mah, geura ku Eteh engke taroskeun, leres henteuna”.
“Ari bade ka Sukapura mah, atuh ayeuna we meungpeung enjing keneh, tuh kaleresan aya Mang Karta, kana becana” Cek pribumi istri.
Mang Karta digupayan teh, gasik nyampeurkeun.
“Mang Karta ! pangjajapkeun pun lanceuk ka Sukapura nya !, antosan we di ditu dugi ka mulih deui kadieu.
Saleosna beca ka Sukapura, bari meresan gelas dina meja nyarios ka carogena :”Mun aya deui mah jodona, Teh Inyi teh saena mah rumah-tangga deui, ngarah putrana kaurus deui, henteu diurus teuing kunu sanes”.
“Puguh kitu kahoyong mah, Kang Ukan ge”.
Di Sukapura, pedah masih keneh pernah Bibi, jaba geus larbek tea, teu pupuntenan ti hareup deui, tapi terus we ka pipir, malibir, ngaliwatan popoean nu karek disampay-sampaykeun, bari uluk salam.
“Aeh-aeh geuning Inyi eta teh, sukur geulis, Embi dilongokan, iraha mulih ti Palembang ?, Kamari ba’da Maghrib, ti Ii aya beja teh, tepang jeung Teh Inyi cenah, di Pancasila. Damang Mbok Enik di Palembang ?” Cek pribumi, bari milihan daun seureuh, lemareun.
“Baku Embi mah, ari tataros teh, mani teu masihan omber kanggo ngawalerna”. Bari nyolongkrong munjungan, gek diuk gigireun pribumi.
“Ti Palembang mah tos saminggu, ngadon reureuh di Bandung, di Ocin, kamari dongkap ka Tasik mah, ngadon mondok di Ukan, di Pabrik Es. Alhamdulillah, nalika dikantunkeun mah Bi Enik teh nuju sehat teu kirang sawios-wios, mung sok humandeuar bae, pedah hareudang panginten didituna mah, benten sareng didieu”.
“Nya syukur, ari pada-pada sehat mah, hareudang saeutik mah jamak we, Embi ge jeung Emang didieu, alhamdulillah dina waktu ieu mah, keur aya dina sehat wal afiat, mugi-mugi we sing saterasna”.
“Amiiiiin ……”.
“Lain, Embi mah kagok hanca ieu teh, keur ngelabkeun seuseuhan baju Emang-na, tah kabeneran aya Ii, baturan ku Ii heula we nya”. Ceuk pribumi bari cengkat.
“Mangga Embi, mangga, keun we abdi mah kantunkeun we”.
Saleosna pribumi, semah dibaturan ku jajaka, putra cikal pribumi, Hanafi, nenehna sok di Ii-Ii, baheula mah keur pada-pada budak, ngariung di Jalan Sukawarni, ngariung sadulur-dulur, tatangga teh jeung baraya wungkul, atuh arulin-na ge babarengan we jeung dulur-dulur keneh, jeung babarayaanana keneh, keur mah sapantar, pakokolot supa meureun pibasaeunana mah, katurug-turug katalian keneh baraya.
Sanajan ari umur mah leuwih kolot nu lalaki, tapi ngabasakeun maneh mah keur soranganeunnana mah nga Adi-keun, atuh ka anu istri teu weleh nga Eteh-keun wae, da memang kitu pancakakina, Teh Inyi, Inyi Suhaedah, panjangna mah, pedah putra kapi-Uana.
Ayeuna geus pada-pada dewasa, nu lalaki mah masih keneh lelengohan, sedeng nu wanoja mah geus jadi randa deui, lantaran caroge ngantunkeun nalika anom keneh pisan, bari ninggalkeun putra umur kurang leuwih dua taunan, kitu ge putrana mah di rorok ku Ua-na ti pihak carogena baheula, di Jalan Sukalaya.
Kaleleban ku caroge, aya kapiraina ngajak ka Palembang teh, giak nuturkeun, sugan we cenah kabangbrangkeun.
Sataun satengah mimilu ka Palembang jeung nu janten kapi-rai-na, ayeuna mulang deui ka Tasikmalaya, ngadon ngarereb di nu janten rai di Jalan Pabrik Es.
Bubuhan jeung baraya tea, ka Jalan Sukapura teu weleh ngalongokan deui kanu jadi Bibi, ayeuna disanghareupan ku putrana anu Cikal, batur ulin baheula jaman keur budak.
“Geuning ari Adi Ii mah, teu acan keneh bae rimbitan, kade keh kaluli-luli, padahal yuswa mah kapan tos langkung ti nyekapan, piraku ari bade lelengohan bae mah” Cek Inyi, taya sari-sari kagok, atawa tumarimpang, pedah asa jeung babaturan baheula tea we.
“Kapameng puguh Teh, aya rencana hoyong ngalih ka Bandung abdi teh, pedah aya wartos tiasa dibenum di ditu, manawi pareng hoyong ngalih heula kaditu”.
“Paingan saur Kang Ukan tadi enjing, cenah Adi Ii bade ngalih ka Bandung, ana kitu mah leres panginten, wartos nu katampi ku Ukan teh nya?”.
“Nya kitu ari rencana mah, janten deui jurutulis we di Bandung-na ge, pedah di Instansi TNI, di Jalan Jawa, janten padamel Sipil-na kitu ge, Nanging nya kitu, sanes kirang upami deuih, pedah kaleresan Eteh sumping kadieu, ti kapungkur keneh kahoyong mah nyarios teh, mung pedah Etehna kabujeng angkat ka Palembang tea harita, Adi Ii teh hoyong ngiring nyaah kanu janten putra, tibatan dirorok kunu janten Ua-na di Sukalaya, urang urus deui we ku urang duaan, sasarengan di Bandung, kitu ge upami Eteh-na teu aya pamengan, hapunten deuih, Adi Ii teh pedah digariduskeun sapertos kieu, ku emutan mah pedah asa baheula bae, asa jaman urang keur barudak keneh, janten asa teu karagok deui Adi Ii teh, malih ka Kang Ocin mah parantos ngadongeng Adi Ii teh, nalika ka Bandung, walerna harita mah, kumaha Eteh-na bae, saurna teh, malah sakantenan wawartos, yen Adi Ii bade ngalih ka Bandung, disambat malah pikeun panganjrekan saheulaanan mah di Gang Liogenteng”.
“Teu aya ari pamengan mah Eteh teh, nanging eta, naha henteu matak janten pamengan kanggo Adi Ii ku anjeun, kapan Eteh mah ayeuna kasebatna mung ukur randa jaba bari ngabantun buntut, uruseun keneh”.
“Ulah janten emutan lebah dinyana mah, margi kahoyong ieu teh ku Adi Ii parantos di dongengkeun ka Ema sareng ka Abah, atuh ka dulur-dulur, ka sadayana oge parantos didongengkeun, ti kapungkur keneh, nalika Eteh angkat ka Palembang, malah kamari basa urang tepang tea, sadongkapna ka Cicurug teh, didongengkeun deui ka Syarief, kahoyong sareng rencana Adi Ii teh, pada ngarojong sadayana ge, malah sae we cenah nu aya, moal janten kagok pajar teh pedah kaduaana sasat baraya keneh”.
“Nya ari kitu onaman, Eteh mah ukur dulang tinande, mung teu aya lepatna Adi Ii teh, kaditu sumping, ka Kang Ukan, ka Pabrik Es, dulur Eteh nu pangcaketna”.
“Tangtos kana kitu, Insyaa Allah, bade ngahaja dongkap kaditu, ka Kang Ukan”.
Bubuhan kajurung ku pernah dulur tea, itu ieu ge taya kabeuratna pisan, rencana Hanafi jeung Inyi teh estu lancar pisan, taya halangan-harunganana, dirapalan ge henteu raramean-raramean acan, siduru isuk we wungkul, tapi ari dulur-dulur mah, katut baraya ti Jalan Sukawarni, kabejaan kabeh, malah budak ti Sukalaya ditungtun kunu jadi Ua-na, bisi rek diurus deui ku indungna, moal ngoretkeun cenah.
Puguh we aratoheunana mah, komo indungna mah, teu sirikna digalentoran budak teh, sataun satengah kitu ditinggalkeunana ge, piraku teu sono, estuning dirawu-dipangku budak teh.
Teu mangkuk bubulanan, nu anyar rumah tangga teh, pindah ka Bandung, ngariung saheulaanan jeung nu jadi adi di Gang Liogenteng.
Aya taunna rumah tangga, budak teu katingali-katingali rek adian deui, geus manjing sakola diasupkeun ka Sakola Rakyat teh, can adian keneh bae.
Kukituna budak jadi diwowoy ku tiditu-tidieu, ku Emangna budak teh dipupujuhkeun, tas sakola Rakyat kudu ka Madrasah di Gg Muncang, ku Bapa terena sagala kabutuh sakola katut pakean kacumponan, lantaran geus kalah wowotan sabada usaha kadokter kaditu-kadieu, yen Hanafi mah gabug, moal bisa boga budak, tungtungna ka anak tere teh, geus teu jiga ka anak tere deui, tapi estuning saperti ka anak teges bae, paribasa keun wae cenah, da eta ge sarua pernah anak keneh.
Taun 1963, ekonomi harita keur meujeuhna kateug, kitu deui Hanafi ngarasakeun kumaha kateugna ekonomi harita, kontrakan imah ge pindah kanu rada murah, jaba anak tere maju ka SMP, ngigelan biaya hirup di kota Bandung mimiti karasa adug-lajerna, ngan kanyaah kanu jadi anak mah teu rengrot-rengrot, teu asa ka anak tere deuih.
Kahirupan Pagawe Nagri harita estu seuseut-seuatna, karasa pisan ku Hanafi sakulawarga, malah meulian buku sakola keur anak hiji ge geus karasa beuratna, sanajan masih keneh bisa meulian buku urut harita mah, di Jalan Belakang Factory, atawa di Jalan Jatayu.
Buku tulisna nya kitu keneh, teu kabedag, ari kudu meuli anu weuteuh ti toko mah, sok dibantu-bantu mun di kantorna bisa menta kertas folio garis, ngahaja dibagi dua, dipotong ku silet urut, nepi ka buku tulis budak teh teu sarua jeung batur, lantaran buku tulis nu ieu mah jadi manjang ngenca katuhu, teu sarua jeung buku tulis nu biasa.
Tapi si anak teu jadi matak pugag kana diajar, lantaran buktina dikelas teh sababaraha kali pernah jadi Bintang Pelajar, matak bungah nu jadi bapa terena, meunang tisusut-tidungdung teh katara hasilna, kabuktian teu matak nguciwakeun.
Nyahareupan ujian SMP, kakara Hanafi kalah wowotan, moal sanggup mun kudu nuluykeun sakola ka SMA mah, teu kacipta jaga mun kudu nuluykeun ka Perguruan Tinggi-na.
“Ujang ! lain teu nyaah Apa teh ka hidep, tapi kamampu Apa keur nyakolakeun teh, geuning terus wae ngurangan, kaharti ku Apa oge, Ujang teh hayang meureun neruskeun sakola ka anu leuwih luhur, tapi bisi henteu tepi pikahareupeunana, kumaha mun sakola teh neruskeunnana ka STM bae, ka STM mana bae, kumaha karep Ujang, sugan we tereh-tereh bisa digawe ari ti STM mah”. Cek Hanafi kanu jadi anak terena harita, indungna mah ukur ngalimba di juru.
“Sawios Pa !, ka STM ge teu pamengan”. Walon budak halon naker.
“Enya kitu, malah meureun bakal bareng jeung Mang Subur ti Tasik, adi Apa nu bungsu, cenah hayang sakola didieu, di Bandung, dibiayaan ku Adi Apa nu kaopat, Mang Udin. Keun mun tea mah jaga, aya milikna sarerea, bisi Ujang hayang deui neruskeun sakola, teu mustahil, Pangeran mah wenang ieuh, atawa saha nu nyaho, Ujang bisa ngabiayaan maneh pikeun neruskeunnana”.
“Muhun kitu, mugi-mugi bae Pa”.
Sakola STM budak teh bisa tamat, bareng jeung Emangna ngan beda jurusan, itu mah jurusan Listrik, ari manehna jurusan Mesin.
Geus kitu we meureun milikna, satamatna ti STM teh, lantaran ngan anak sahiji tea, Hanafi ngarasa keneh mampu pikeun ngabiayaanana, najan bari maksakeun, bari tipepereket, dibelaan ngabagikeun huap, asal budak bisa sakola.
“Ujang ! teu burung geuning tamat ti STM, tapi da Apa mah asa euweuh biayaeun deui nu sejen mah, ukur Ujang wungkul biayaeun teh, da adi Apa nu bungsu, geus aya nu sanggupeun ngasupkeun diajar digawe di PLN, di Tasik, geus jongjon, bisi ieu mah, bisi hidep hayang keneh sakola, rek maksakeun we Apa mah, ngan ulah ka Universitas bisi kateug, ka Akademi we heulaanan, sugan sanggup keneh ari ka Akademi mah ngabiayaannana”. Cek Hanafi ka anakna.
“Ulah maksakeun teuing anjeun atuh Pa, ari teu sanggem mah, bilih sawan kuya kapayunna”. Indungna nembrong.
“Lain, lain kitu Apa mah, ngawariskeun pakaya mah pimanaeun, puguh teu boga Apa teh, batan sakieu, ari bisa kadada kaduga keneh mah atuh sakola-sakola sing junun, da ngan ukur Ujang wungkul biayaeun teh, teu kaselapan nu sejen, urang maksakeun we, ngan mihape teh, Ujang na oge sing milu prihatin”.
“Sakantenan bae wawartos, upami kawidian ku Apa sareng Ema mah, bade daftar teh ka Akademi Industri, sareng rerencangan ti sakola, pedah nampi lulusan STM oge”.
“Kitu nya hade”.
Taun kadua di Akademi Industri, aya bea siswa ti Yayasan Naumann Stifftung, ti Jerman, si Ujang kaasup nu meunang bea siswa harita, teu wudu galumbirana, Hanafi jeung bojona, komo budakna mah, lantaran aya harepan sakola bisa tamat, najan ngan ukur tingkat akademi, sataun mah Hanafi harita teu milu ngabiayaan, da bea siswa nyukupan keur sagala kaperluan kuliah harita.
Maju taun katilu, kahirupan beuki seuseut-seuat, Hanafi jeung Inyi pada nyumbang ku dulur-dulurna, boh ku anu ti Tasikmalaya, boh ku anu aya di Bandung, lagu budak namatkeun kuliah teh kalah wowotan, teu sanggupeun deui nuluykeun, tungtungna sina pere heula, sina istirahat, da geus puguh geus hese ngabiayaannana deui.
Budak teh teu ngarasula deuih pedah eureun dina kakagokna pisan, eureun sakola keur dina mumunggangna pisan, rek namatkeun jadi kateug, tapi dalah dikumaha, ngan ukur nepi kadinya kamampuhan nu jadi kolot, teu ngabibisani.
Ayeuna nu jadi indung tihothat kaditu kadieu, ka dulur ka baraya menta tulung, ngadon ngumaha sangkan budak bisa neruskeun sakola, atuh mun teu bisa, sina diajar digawe, teu halangan.
Teu hese harita mah, aya kapiadina nu jadi Ahli Pembukuan, budak teh diajak, sina diajar digawe dina bagian pembukuan, sanajan dasar sakolana mah ti STM Jurusan Mesin, kulantaran teu kaerong deui pijalaneun kahareup, sanajan bari jeung lain pakna oge, ari dikeureuyeuh diajar, bari jeung dikeureuyeuh dileukeunan, kunu jadi Emang dididik jeung dibina, teu burung bisaeun ngigelanana, malah jadi hideng sorangan, sanajan harita dasarna STM oge, keun wae cenah, rek kursus Tata Buku ti awal deui, ti mimiti Bond A, Bond B, nepi ka APM-A, APM-B, malah terus kana Kursus Akuntansi oge dikeureuyeuh deui, nepi ka jucungna.
Geus karuhan kitu, nu jadi emangna ge harita kacida atoheunana, malah pokna ge :”Geus elmuna kacangking mah, pek rek neangan deui gawe kanu sejen ge ayeuna mah, moal melang Emangna ayeuna mah, komo sertifikat ge geus boga pan ayeuna mah”.
Dididik praktek kunu jadi Emang, ditambahan ku kursus nepi ka meunangna sertifikat, waktu neangan gawe ka tempat sejen teh, estuning lalogor pisan, malah bisa disebutkeun pada ngahiap-hiap.
Pindah gawe ge teu hese, jaba dijujurung ku nu jadi emangna, ngarah bisa mandiri pajar teh, kahirupan si anak mimiti neutneutan, malah nepi ka bisa kuliah deui ngabiayaan maneh, tapi henteu neruskeun Akademina tea, ieu mah estuning ti enol deui, ti awal deui, make jadi milih ka Ekonomi kuliah ge, teu burung lulus.
Yayasan ti jerman nu pernah mere bea siswa waktu keur di Akademi disuratan deui, bari nerangkeun geus lulus ti Fakultas Ekonomi, susuganan aya deui bea siswa keur S-2 na. Jawaban surat ti jerman matak ngagumbirakeun deui bae, si Ujang bisa neruskeun sakola S-2 na diditu, kalayan bea siswa deui.
Teu ngaduakalian nyuratan, bea siswa ditarima, si Ujang indit ka Jerman neruskeun sakola ngandelkeun bea siswa, teu ngabiayaan maneh deui.
Hanafi jeung pamajikanana kacida galumbiraeunana, asa cacap ngabiayaan sakola kanu jadi anak, baheula teh cenah, sanajan bari engkak-engkakan oge.
Ayeuna kari senangna, tumaninah kakolotnakeun, najan kahirupan ngan sakadar cukup, taya leuwihna, hirup duaan ngandelkeun pangsiun teh, asa meujeuhna, teu dibelaan anjuk ngahutang, cara batur.
Estuning jongjon, kari ibadah kakolotnakeun.
Keur mah aya tapak, goreng-goreng ge pernah idek liher di pasantren jaman budak keur di Tasikmalaya, ayeuna teh Hanafi jadi mukaan deui kitab, bareng duaan jeung pamajikan, kaimanan ka Allah beuki ngandelan, alatan umur terus ngolotan, rek naon deui cenah.
Malah beh dieu mah, beuki nyongsrong kaimanan teh ku cita-cita jeung kahayang, hayang namatkeun rukun Islam, hayang mungkas ku Ibadah Haji, tapi kahayang teh, ukur disidem dina hate, da pimanaeun, ongkosna ge lain bantrak-bantrakeun.
Sok aya jorojoj eta ge Hanafi teh, rek menta we cenah kanu jadi anak, pikeun piongkoseunana mah, tapi hatena teu mikeun keneh bae, asa kasieunan Hanafi teh, sieun aya anggapan ti anu jadi anak, kudu mulang tarima kanu jadi kolot, pedah rumasa lain anak pituin tea. Karumasaan nu jadi kolot.
Sok ngalimba sakapeung mah Hanafi teh, mun kaparengkan dina televisi aya berita nu keur ngalaksanakeun ibadah haji, boh keur miangna atawa keur mulangna, malah sakapeung mah sok bari cirambay, cimataan, bari ngareret kanu jadi pamajikanana.
Tampolana nu direret ge jiga nu sahate deuih, sarua keur ngumbar kahayang jigana, hayang bisa ngalaksanakeun ibadah haji, nu iraha boa rek kaalaman, Hanafi ngan ukur bisa ngaheruk, kanyaah kanu jadi pamajikan asa encan tepi ka jucungna, asa encan tuntas rarasaanana mah, mun encan ngalaksanakeun sujud, nyuuh di Tanah Suci, madepkeun diri ka Allah SWT diditu, di Baitullah.
Kawanina ngan ukur kana mesin tik, implengan anu dicita-cita, kahayang anu teu weleh ngeusian dadana teh, ukur bisa ditamplokkeun kana mesin tik, ujudna jadi surat, anu teuing kasaha boa ditujukeunana, da eusina ge ngan ukur kahayang jeung cita-cita wungkul, cita-cita hayang ngalaksanakeun ibadah haji, jeung nu jadi pamajikan tangtuna oge, bari jeung teu sanggup pikeun ngongkosanana.
Ari nu jadi anak diditu, di Jerman, dicipta teh ti dieu, ti lembur, sagala aya, sagala nyampak, tapi da nya kitu, ari rek menta mah kanu jadi anak, teu wani hate teh, Hanafi ukur ngarahuh.
Teu karasa surat teh diamplopan, tungtungna dikirimkeun ka redaksi surat kabar. Tilu poe ti tas ngirimkeun, enya we aya dimuat dina koran, dina kolom “Surat Pembaca”.
Teu nyangka sacongo buuk, tilu poe sanggeus “Surat Pembaca” ti Hanafi dimuat, aya nu ngajawab ti batur, ti deungeun-deungeun, ti salah saurang nu maca “Surat Pembaca” dina koran eta jigana mah.
Jawaban suratna :

Bandung, ping……… 20..

Timpah Salam Miwah Hurmat,
Rengse maca seratan Bapa Hanafi dina “Surat Pembaca” kaping………20…, ngadadak jeroeun dada lir aya nu ngacak-ngacak, dina elak-elakan bet asa aya nu ngagenduk, malah teu karaos, cimata ngalembereh mapay pipi.
Kaheman sepuh kanu janten putra di nagri deungeun, bari dipapantes tuang putra sagala lubak-libuk didituna teh, dunyana.
Ari didieu, nu janten sepuh, nu aya di banjar karang pamidangan, lieuk deui, tengo deui, ngarep-ngarep nu can karuhan, harepan kanu janten putra, sugan aya kaemutna, nyumponan impenan nu teu weleh ngeundeuk-ngeundeuk kaimanan hate.
Mung ukur tiasa titip du’a, mugia serat Bapa Hanafi, kaaos ku nu janten putra diditu, sim kuring yakin, upami aya kaimanan di tuang putra, sok sanaos mung ukur sagores, sakumaha teuing manahna nu janten putra.
Nanging, teu kedah janten rengat galih, nu model kieu teh teu mung ukur Bapa wungkul, malih nu sanes mah, nu janten ibu-rama teh, mung ukur janten panitipan anak wungkul.
Baheula keur leutik, diririweuh bae kolot teh, ayeuna geus sagala aya, kolot teh diririweuh deui kunu janten putu, paribasa mung ukur nitipkeun, malah tampolana, sepuh teh mung ukur janten tukang nyeuseuh wungkul.
Duka saha anu lepat, naha lepat urang nu ngadidikna, naha lingkungan nu nyitakna, atanapi memang tanda-tanda akhir zaman, mingkin nyerelek, dunya nu tos cueut kahareup, mata poe mingkin lingsir ngulon.
Pikeun anaking di satatar Sunda, peupeujeuh geulis, kasep, sing emut kana purwadaksina, sing emut ka cungapan baheula, Cinta ka Allah, cinta ka Rasul-Na, katut cinta ka ibu-rama.
Yaa Allah Yaa Rabbanaa, mugi Gusti ngajantenkeun abdi sadaya, anak-anak abdi sadaya, katut katurunan abdi sadaya, kalebet kana golongan ahli kasaean.
Allahummagh firli waliwaalidaya warhamhumaa kamaa rabbaayaani shaaghiiraa.

Timpah nuhun.




----mmd-----

BASA SUNDA ( Carpon ) "BESAN"

“Aeh, geuning maneh aya didieu.”
“Puguh enya sarua, bieu teh dina hate, ningali maneh keur sasalaman, ngan kalinglap, eta awak jadi bayuhyuh kitu, senang jigana maneh mah Dodi euy.”
“Lain ….., geuning, ari maneh wawuh jeung sahana ka pribumi teh ?”
“Kapi-Ua ti pamajikan, ka almarhumna, urang mah, tuh geuning pamajikan mah keur ngariung-riung Ua istri, gigireun layon.”
“Urang mah urut dunungan baheula di kantor, memeh pangsiun teh pan urang anak buahna, kabejaan bieu ditelepon, langsung kadieu, nu ti kantor mah can daratang jigana”.
Keur anteng ngobrol jeung Si Dodi, urut sobat baheula jaman kuliah, solongkrong aya nu ngajak sasalaman bari uluk salam, bari nampanan nu nyolongkrong “Aeh geuning Emang, sareng Bibi?”
“Tuh Bibi-na mah nuju ditungtun ku Tedy geuning” Cek Emang bari nunjuk ka beh lebak.
“Aeh hilap, ieu nepangkan Mang rerencangan sakola kapungkur.” Si Dodi miheulaan nyolongkrong bari nikukur, ditampanan kunu jadi Emang.
“Nuhun ditepangkeun, rerencangan kuliah panginten nya? Eta mani bangun nu sono kitu, mangga teraskeun we ngobrolna, keun Emang mah seueur keneh nu sanes tepanganeun.”
Bari nungguan nu ngurus layon, ngobrol anteng jeung Si Dodi, beuki pogot ngobrolkeun basa panggih di Mekah, keur munggah haji baheula, mani cuih sagala diobrolkeun, hanjakal cenah baheula di Mekah panggih teh, ngan sakeudeung pisan, bubuhan henteu sarombongan, misah sagala-galana, kosono harita mah katungkulkeun ku pasered-seredna jamaah haji.
Harita mah, jaman keur sakola, indit kuliah teh cukup ku nikreuh we teu saperti ayeuna loba angkot, mun kabeneran kuliah rada beurang, sok ngahaja indit ti imah teh rada isuk keneh, nyampeur heula ka imah Si Dodi di Jalan Dewi Sartika, ngadon ngariung handapeun tangkal jambu aer sisi jalan, bari nyerangkeun, barudak awewe SMP 3, komo si Dodi mah, sok agul harita, lantaran boga kabogoh budak kelas tilu di SMP 3.
Ti imah si Dodi, indit kuliah teh nikreuh deui bae, nepi ka Jalan Wastukencana, ayeuna mah gedung tempat kuliahna ge geus robah jadi Masjid Ukhuwah, mapay jalan Braga, biasana di sapanjang Jalan Braga, sok bari jeung ngaheureuyan barudak SMEA Wastukencana, katelah ku gareulisna harita mah.
“Teu tulus kawin ka Si Ella teh nya Dod ?”
“Henteu, euy, teu doaeun bapana Si Ella bobogohan jeung mahasiswa mah, tapi ketang teu jadi ka Si Ella ge, teu burung geuning ayeuna mah, barudak urang geus galede, geus pantes minantuan urang mah. Aeh ari maneh sabaraha hiji budak teh ?”
“Geus tilu urang ge, Si Cikal lalaki di Statistik Unpad, sugan tamat taun ieu, nu kadua karek asup taun ieu, ka Peternakan di Unpad keneh, ngan si Bungsu awewe, karek kelas tilu di SMP.”
“Aya budak nu geus gede mah, ulah kapalang sosobatan, urang bebesanan we sakalian Man euy, ngarah teu susah neangan piminantueun urang, sugan ari wawuh jeung bapana mah, anakna ge moal jauh-jauh teuing jigana.”
“Ari maneh, kawas jaman Siti Nurbaya wae, keun antep urusan jodo mah, kumaha barudak na, dijujurung ku kolot mah, can puguh barogoheun barudakna ge.”
Teu kebat ngumbar kasono baheula, aya beja layon geus beres dimandianana, bisi aya nu rek milu solat janazah ditungguan cek nu mere beja. Sarerea cengkat, milu solat janazah. Jeung Si Dodi teu kungsi panggih deui.
Si Cikal geus tamat S-3 na, ngabiayaan maneh, rumasa kuring mah geus mopo ngabiayaanana, malah adi-adina nu dua, dibiayaan ku lanceukna ngahaja dikiriman ti Belanda keur Si Cikal diditu.
Kabehdieunakeun, asa diteungteuinganan ku Si Cikal, lantaran bebeja hayang rumahtangga, bari nu jadi kolot teu diiberan ti awalna keneh, sagala geus kari prung, basana teh sagalana tos sayagi, hasil tina nabung duaan nalika di Belanda, pimantueun ditanggel moal teu sapuk cenah, margi ka batur salembur nu sasarengan nuju sakola diditu, saeutak-saeutik biaya tambihna, ditangkes ku pimitohaeun pajar teh, teu wawartos teh bilih janten emutan ka Bapa sareng ka Mamah, oge henteu ngajak tunangan heula teh, kaemut moal kawidian ku Bapa cenah, biasana ge Bapa mah sok teu sapuk ari aya nu tunangan heula sagala teh, kateuteuari mending kawin sakalian, ijab qabul langsung akad nikah.
Surat Ondangan kabagean 250 lambar hancengan baraya ti pihak lalaki, enya we geus beres, kari prung teh lain bobohongan, ngaran besan ditelek-telek. H. Faruq Abidin. Padalarang. Yakin teu boga kawawuhan ngaran kitu. Tungtungna mah ukur bisa ngadu’a, mugia kulawarga pun anak sing jadi kulawarga anu sakinah, anu “mawaddah warahmah” sangkan jadi kulawarga anu “baldatun thayibatun warabun ghafur”.
Dina prungna, acara seren tampi calon panganten, nyerenkeun calon panganten lalaki, teu ngengken ka batur, hayang ku sorangan, sakalian pakaulan ngawinkeun anak munggaran, di akhir biantara, teu poho tamada ka pibesaneun.
“Kang Rai Haji Faruq Abidin sakalih, neda tawakup Pun Engkang sareng Ceuceuna teh, wireh ngadeuheus digariduskeun dina waktosna walimahan wungkul, henteu aya iber ti awalna sapertos nu sanes, sanes kirang upami deuih, bari jeung teu jingjing teu bawa teh, nanging pun Anak, ieu Si Cikal, ngagugujeg bae, hoyong ka palapuh nangtung saurna teh, hoyong tereh-tereh kapimilik Neng Lia teh, malah dipaparah, diangen-angen, dicita-cita, sangkan tiasa kauntun tipung katambang beas, laksana kapiduriat. Kalihna ti eta, wireh kawengku ku hukum katalian ku adat kabiasaan, yen sahna rumah tangga, upami aya kaweningan galih, ka ikhlasan manah, ti wali calon panganten istri, anu mangrupi "ijabna" ditema ku panganten pameget minangka "qabulna", ayeuna, mangga, kasanggakeun pamegetna, pun anak, getihna satetes, rambutna salambar, ambekanana sadami, kabodoanana, kalaipanana sareng katalingeuhanana, siangna, wengina, mangga, nyanggakeun, sarta pangjajap pidu'ana, malah mandar, rumah tangga para putra urang jaga, aya dina ginanjar kawilujengan, janten wangunan rumah tangga anu sakinah, rumah tangga anu mawaddah warahmah, sangkan tiasa janten wangunan rumah tangga anu baldatun thayyibatun warabbun ghafur.
Panambih, sok sanaos kalintang isin ajrihna, margi tebih ti utami tea, kitu ge sanes bade ngaluli-luli, nanging rumaos, tuna tina kagaduh, estu tamba ngalongkewang wungkul, sapulukaneun pangjajap itikad, pangjurung maksud ti pun anak, beas sacanggeum, encit sacewir, artos satoros teh, sanes mung ukur babasaan wungkul, estuning saujratna, nanging panuhun, ulah ditingal jumlahna, margi tangtos, matak ngisinkeunana, pamugi anu kasuhun, kersa nampi cacandakan pun anak ieu.
Salajengna, hapunten anu kasuhun, upami ieu pamaksadan miwah kadongkapan sim kuring saparakanca ieu, tebih tina harepan pribumi, oge tina sugrining kalepatan sareng kakiranganana, utamina bilih aya saur bahe carek, catur nu teu kaukur, carita anu teu karasa, eta sadaya sanes perkara anu dihaja, estuning tina kakirang Pun Engkang wungkul.
Pamungkas, Pun Engkang neneda ka Allah SWT, mugia pun anak anu bade ditikahkeun ieu, sing runtut raut, lulus banglus, apanjang-apunjung, parek rijkina, adoh balaina, jatnika salalamina, dina enggoning laki rabina.
Deudeul du'a ti awal bae anaking, geulis, kasep :"Barakallahu laka wabaraka alaika, wa jama'a baina kuma fii khair" Yaa Allah Rabbanaa, mugi Gusti maparin barakah ka anu bade ditikahkeun ieu, sareng mugi Gusti ngahijikeun ka anu bade ditikahkeun dina kasaean. Amin Yaa Allah Yaa Rabbal 'alamiin,
Wasallamu 'alaikum warahmatullahi wabarakaatuh.

Beres nyerenkeun calon panganten lalaki, nu pinampaeunana ti jero imah tuturubun, teu pati sidik mimitina mah, sanggeus nangtung sajongjongan nyanghareupan “mik”, disidik-sidik asa wawuh, Si Karmawan asana batur keur di SMP, najan teu pernah sakelas oge, da apal yakin, puguh nu sasakola. Teu didengekeun ieuh eusi pidatona mah, nu jadi hemeng, mun enya Si Karmawan teh, atuh meureun adina Si Dodi, lantaran harita, keur di SMP, sasakola jeung Si Karmawan adina, geus mahasiswa sosobatan jeung lanceukna Si Dodi.
Teu ieuh diperhatikeun deuih wawaran ti MC mah, beres si Karmawan pidato teh, ngahaja disampeurkeun : “Karmawan ieu teh ?”
“Enya Man, urang, batur keur di SMP Pasundan baheula.”
“Ari si Dodi dimana Wan ?”
“Kapan ieu imahna, si Lia teh piminantueun maneh, anak Si Dodi nu kadua.”
“Nu bener maneh ngomong teh, ari Haji Faruq Abidin teh saha kitu?”
“Heueuh Si Dodi, da si eta mah ganti ngaran sabalikna ti Mekah baheula teh, jadi Haji Faruq, tuh geuningan keur seuri Si Dodina oge”. Cek si Karmawan bari nunjuk ka tengah imah.
“Ari maneh, Dodi, saruana jeung Si Cikal, boga besan teh, paribasa bebeja ka urang mah, moal Pa moal teu sapuk geura gaduh mantu nu ieu mah, sihoreng anak maneh nya, piminantueun urang teh, hanas urang pidato mani adab beak karep”.
Si Dodi ukur nyenghel :”Laksana urang bebesanan teh euy”.



















-----mmd-----

ATIKAN/BASA/DAKWAH : "WARISAN"

“Kang, cek batur mah ieu mah, ari bade diical ku harga sakitu mah, ngimpi cenah, moal aya nu kersaeun meserna oge, malah dina hate Enok ieu mah, aya curiga, boa-boa Engkang ngahargaan sakitu teh, pedah Engkang mah aya niat dina hate, moal rek ngical bumi eta”.

“Ikh….., ari Engkang mah satadina ngahargaan sakitu teh, lantaran teu nyaho sabaraha harga pasaran didinya, mun ngahargaanana leutik, bisi kamurahan teuing, ari ngahargaan sakitu mah, cek pangrasa ieu mah, pan mun aya nu niat meuli teh, bakal nawar, sabaraha panawaranana, Engkang ge moal keukeuh hayang sakitu, ilahar we jeung harga nu meuli, aya mah nu nawarna, harga mahal teuing cenah, urang turunkeun, matak naon”.

“Tapi karasana ku Enok mah, Engkang teh teu aya niat ngajual, padahal pan eta mah warisan, titinggal Apa, wariskeuneun pikeun anak-anakna, urang bagikeun buru-buru, terus terang Enok teh, keur butuh pisan ayeuna teh, jadi hoyong enggal-enggal diical, ngarah Enok bisa tereh-tereh mayar hutang”.

“Geus ngahutang deui wae, teu aya euih-euihna pisan, ari maneh, urut ngahutang naon deui maneh teh, mani jiga nu popohoan kitu hayang ngajual imah teh”.

“Terus terang Enok teh, ngagadekeun BPKB mobil nu Kang Iing, ku Enok teh digadekeun ka rentenir di gigireun imah, ari kamari Kang Iing nananyakeun bae, dikamanakeun cenah BPKB, itu mobil rek diperpanjang STNK-na”.

“Ke…. ke, naha maneh ngagadekeun BPKB teh si Iing teu nyahoeun kitu, nginjeum duit keur naon deui atuh maneh teh ?”.

“Keur modal ari duitna mah, tapi lapur Enok teh, modal ledis duit teu nyesa, ari ayeuna di gugujeg wae ku Kang Iing, da STNK na kudu diperpanjang, angkeuhan teh pedah aya harepan tina ngajual imah tea, matak Enok ngarurusuh ngajual imah teh, kitu tah dongengna mah”.

“Untung siah, salaki maneh teu nyabok ge, wani-wani ngagadekeun barang salaki, bari salaki teu nyahoeun, sakitu ge sabar salaki maneh mah, Enok”.
“Nu matak ge kitu, mana mun aya niat rek ngajual teh, ulah luhur-luhur teuing atuh hargana, sabaraha we harga nu rek meuli, tong keukeuh kudu sakitu bae”.

“Heueuh saha nu rek meulina, mun aya ge nu rek meulina, sina kadieu, urang padu harga, sabaraha kawani itu ? Sabaraha urang bisa nurunkeun hargana, ieu mah can aya nu nawarna, geus nyebut luhur teuing. Ieuh Enok, barina ge lamun tea mah laku, engke teh kudu we bebeja ka rai-rai Apa di Kuningan, jeung barina ge ngajual imah mah teu jiga ngajual pisang goreng, moal ujug-ujug laku, terus crung-creng, aya dangka heula, aya jangka waktuna, moal pok-pek kawas ngajual jaar”.

“Enya kaharti, tapi da Enok butuh pisan keur mayar hutang, malah mun bisa mah tulungan atuh ku Engkang lima juta mah, engke mayarna mun imah laku, potong tina bagian warisan Enok”.

“Ari maneh ku keukeuh sok ngabalanjakeun duit nu can aya, ieuh…. Enok, ngajual imah can puguh laku poe isuk, cik atuh ….. da duit sakitu teh, lain eutik-eutik”.

“Pedah we aya bejana, Engkang tas ngajual mobil, sugan bisa nginjeumkeun sakitu mah”.

“Yeuh Enok, enya Engkang teh tas ngajual mobil, eta teh keur ngabiayaan barudak sakola, da puguh Engkang teh teu jiga baheula deui, geus teu boga panghasilan naon-naon deui ayeuna mah, ngajual mobil ge dimurah-mareh teh lain bohong, asal keur bisa mayar kuliah barudak jeung kaperluan sapopoe, geus lila Engkang teh tara ngabalanjaan ka Teteh-na, ku euweuh panghasilan deui, nepi ka jujualan kitu teh, keur ancokeuneun balanja sapopoe, lain teu hayang nulungan, tungguan we dina waktuna laku mah imah teh, moal kamana. Malah mun laku imah teh, kade sing inget, kudu bebeja ka rai-rai Apa, lantaran Engkang mah rumasa anak tere Apa, atuh maneh Enok sing inget, yen Enok teh, anak angkat Ema jeung Apa, lamun tea mah ku rai-rai Apa diserenkeun ka Engkang, mun satuju mah urang bagi, antara anak lalaki jeung anak awewe we, lalaki dua pertilu, awewe sapertilu, ngan jaga teh, najan Engkang kabagian duapertilu, nu sapertiluna rek dibikeun ka Si Ono”.


-----mmd-----

“Engkang ! kamari teh Enok ngahaja ka Kuningan ngadongengkeun rencana Engkang ka rai-rai Apa diditu, sarerea ge pada nganaha-naha Engkang boga rencana kitu teh, malah pok pisan Mang Nandang mah, teu adil si Engkang teh upama boga rencana kitu mah, adilna-mah kieu yeuh cek Mang Nandang teh “Lamun imah teh payu lima puluh juta upamana, si Engkang duapuluh juta Enok dua puluh juta, sesana anu sapuluh juta bagikeun sing rata, karek adil”, kitu tah Mang Nandang mah yariosna ka Enok kamari.

“Aturan ti mana jiga kitu, tapi teu jadi halangan ketah, lamun kitu mah yakin weh aya nu teu satujueun kana rencana Engkang teh, kukituna rek diserenkeun we ka Rai Apa nu pang sepuhna, malah ayeuna pisan ge Engkang bisa kaditu, ka Kuningan, keur ngalelempengna”.



-----mmd-----

“Aeh, aeh…. Alo geuning, iraha ti Bandung ?”.
“Nembe we, ngahaja puguh ge ngabujeung kadieu, malih langsung ti Bandung teh, teu kamamana heula, kumaha daramang Emang sareng Bibi sapara-putra ?”.

“Alhamdulillaah, dina waktu ieu mah Emang jeung Bibi-na teh, nuju sarehat sakieu mah, sawalerna kuma Alo Istri sapara-putra di Bandung ?”

“Aya hibar sadaya ge dina wangkid ieu mah, mugi-mugi bae sing saterasna. Puguh kieu ieu teh Mang, digariduskeun we badaratna mah, meungpeung kempel sareng Bibi, tadi teh enjing-enjing kadongkapan ku Si Enok, kumaha ngadongeng awal ka sepuh-sepuh didieu mah teu patos dipalire tadi teh, nanging jejer cariosna mah saurna teh, sepuh-sepuh didieu di Kuningan, nganaha-naha abdi gaduh rencana anu didongengkeun ka si Enok”.

“Oooh…… leres kitu, malah Emang nu nyariosna. Kaliru si Engkang mun ngabagikeun jiga kitu mah, satuju Emang teh mun rek dibagi sapertilu jeung duapertilu mah, tapi waktu nu sapertiluna rek di bikeun ka Si Ono, asa kaliru cek Emang mah, naon hubunganana Si Ono jeung harta warisan, pira ge anak badega si Ono mah, teu hir teu walahir, kitu Emang teh ngadongeng ka si Enok, mangkukna…”.

“Hapunten Mang. abdi tos kumawantun, utang-etang jiga kitu sareng Si Enok teh, pedah aya ayat “Lidz dzakari mitslu hazh zhil –unsayain”, bagian lalaki dua kali lipet bagian awewe. Ari emutan harita nu aya dina sadirieun abdi wungkul, da bade nyoceng teh tina bagian abdi nu duapertilu tea, memang teu aya hubungan antawis warisan sareng si Ono mah, tapi ari nu duapertilu hak abdi bade dikamanakeun mah pan kumaha abdi, nu ngabalanjakeunana, malah bade dipiceun ka jarian cek paribasana saha nu bade ngalarang, kaleresan abdi teh nyaah ka Si Ono, najan manehna anak badega oge, sami jigana kanyaah Ema nalika jumeneng keneh ka indungna si Ono baheula, atuh ayeuna abdi nyaah ka Si Ono, asana teu pamohalan-pamohalan teuing”.

“Tah… tah…, duka atuh ari dongengna kitu mah”.
“Nanging sok sanaos kitu, teu janten pamengan kanggo Abdi mah Mang, yakin weh aya nu teu satuju kana babagi waris jiga kitu, saur Nabi bilih aya nu ngaraos katideresa, urang uihkeun we kana hadits ti Ibnu Abbas r.a anu disaluyuan ku Bukhari sareng Muslim :”Serenkeun bagi waris mah ka ahlina, mun aya nu katideresa, serenkeun ka kulawarga lalaki nu paling deukeut”. Ngemut kana hadits eta, abdi teh ngahaja ngabujeng kadieu, bade nyanggakeun ka Emang, rai Apa pangsepuhna, harta waris mangrupi tanah sareng bumina, kitu ijab qabulna, nanging bilih benten panampianana, abdi ngahaja parantos nyayagikeun Surat Segel, anu ngeceskeun yen abdi nyerenkeun mutlak harta waris mangrupi tanah sareng bumi, sareng sertifakat hak milikna ka Emang, ti wangkid ieu abdi moal bade ngagaduh-gaduh deui eta harta waris”.

“Emang nampi panyerenan ti Alo harta waris nu kasebat nembe katut sertifikatna, nanging tangtos janten kabeubeurat pikeun Emang, kumargi kitu engke kapayun Emang teh rek kumpul saparawargi didieu, matotoskeun eta harta waris, kumaha bule-hideung na engke, tangtos Alo ku Emang diwartosan dina waktosna”.

“Sumuhun kitu bae……., sanes teu sono abdi teh Mang oge ka Bibi utamina, bilih kapoekan di jalan, sok rada talag-tolog ari nyupiran wengi teh abdi mah, kumargi kitu hapuntenna bae, hoyong permios ayeuna we meungpeung siang keneh”.


-----mmd-----


“Nalika urang mayunan pasualan warisan anu nyangkut kana Hukum Faraidh, ngarengsekeunana henteu sesah-sesah teuing, upama sagala pasualan dina ngabagikeunana dilaksanakeun kalayan lantip, sistematis cek basa kiwari mah. Kumargi kitu, aya tahapan-tahapanana anu kedah diperhatoskeun, diantawisna :
Nu kahiji : tangtoskeun heula ahli warisna
Nu kadua : tangtoskeun masalah hijab-na
Nu katilu : tangtoskeun ashbah-na
Nu kaopat : tangtoskeun porsi bagianana atanapi “Furudhul Muqaddarah”-na
Nu kalima : ngabagikeunana
Nalika nangtoskeun ahli waris, aya golongan pameget, seueurna 15, sareng golongan istri seueurna aya 10, janten jumlah ahli waris teh aya 25, ti golongan pameget diantawisna :
1. Putra pameget
2. Putu pameget ti putra pameget
3. Rama
4. Eyang
5. Rai/Raka anu saibu-sarama
6. Rai/Raka anu sarama wungkul
7. Rai/Raka anu sa-ibu wungkul
8. Alo/suan ti rai/raka anu saibu-sarama
9. Alo/suan ti rai/raka anu sarama wungkul
10. Rai/Raka ti Rama, anu saibu-sarama
11. Rai/Raka ti Rama, anu sarama wungkul
12. Rai Misan/Raka Misan ti Rai/Raka Rama, anu saibu-sarama
13. Rai Misan/Raka Misan ti Rai/Raka Rama, anu sarama wungkul
14. Caroge
15. Pameget anu ngamerdekakeun mayit.

Sedeng ti golongan istri diantawisna :
1. Putra istri
2. Putu istri ti putra pameget
3. Ibu
4. Nini (Ibu-na ibu)
5. Nini (Ibu-na rama)
6. Rai istri anu saibu-sarama
7. Rai istri anu sarama wungkul
8. Rai istri anu sa-ibu wungkul
9. Geureuha
10. Istri anu ngamerdekakeun mayit.

Saparantos rengrengan ahli waris dirinci model kitu, jentre weh, yen anak angkat mah teu aya dina renrengan ahli waris, ayat nu janten rujukanana : Dina Surat Al Ahzab ayat nu ka 4 jeung 5, jentre disebutkeun : “Maa ja ‘alallaahu lirajulim min qalbaini fii jau fihii, wamaa ja ‘ala az waa jakumul lii tuzhaa hiruuna min hunna ummahaatikum, wamaa ja ‘ala ad ‘iyaa –akum ab naa –akum, dzaalikum qau lukum bi afwaa hikum, wallaahu yaquulul haqqa wahuwa yahdis sabiil. Ud ‘uu hum li aa baa –ihim huwa aq sathu ‘indallaahi, fa illam ta’lamuu aabaa –ahum fa ikhwaa nukum fid diini wamawaa liikum, wa laisa ‘alaikum junaa hun fiimaa akhtha- tum bihii walaa kim maa ta ‘am madat quluu bukum, wakaanallaahu ghafuurar rahiimaa”.
Allah henteu ngajadikeun hiji jelema ngabogaan dua hate di jero dadana. Jeung Mantenna henteu ngajadikeun pamajikan-pamajikan maraneh nu ku maraneh dizhihar teh jadi indung maraneh. Jeung Mantenna henteu ngajadikeun anak pulung maraneh jadi anak maraneh pituin. Nu saperti kitu teh ukur omongan sungut maraneh sorangan. Jeung dawuhan Allah teh bener sarta Mantenna maparin pituduh jalan. Calukan maranehanana make ngaran bapana, mungguhing Allah eta teh leuwih adil. Nya lamun seug maraneh teu terang ngaran bapana, pek calukan maranehanana saperti ka dulur maraneh saagama jeung maula-maula maraneh. Jeung maraneh henteu boga dosa ku ayana kasalahan maraneh ngeunaan hal eta tapi nu dianggap dosa teh kasalahan nu dihaja dina hate maraneh. Jeung Allah teh maha pangampura tur maha welas asih.

Tina dua ayat nembe, eces katingal yen putra angkat mah teu tiasa disamikeun sareng putra teges, sok sanaos disamikeun, numutkeun Allah mah ngan dina lambey wungkul, hal ieu teh henteu luyu sareng hate nurani, margi putra angkat mah mung gaduh hubungan warisan teh sareng ibu ramana pituin wungkul.

Tahapan anu kadua nangtoskeun “hijab”na, pipinding-na, anu mindingan pikeun kenging warisan, margi teu sadaya ahli waris anu dua puluh lima, sadaya kedah kabagi ku harta warisan, aya hijab-hijab, anu bakal mindingan ahli waris henteu kenging bagian warisan, margi upami lepat nangtoskeun hija-hijab ieu, kadituna kelapatan teh bakal teras manjang.

Aya dua golongan hijab :
1. Hijab Hirman : Nyaeta pipinding anu ngajantenkeun salah saurang ahli waris henteu kenging warisan tina harta warisan alatan ayana ahli waris anu sanes. Contona : Putu bakal kahijab upami si mayit ngagaduhan putra pameget.
2. Hijab Nuqsan : Nyaeta pipinding anu ngajantenkeun ngiranganana bagian ahli waris. Contona : Geureuha kenging warisan saparapat bagian, nanging upami gaduh putra janten saperdalapan.

Tahapan nu katilu nangtoskeun “Ashabah” nyaeta ahli waris anu henteu kenging bagian numutkeun porsi anu parantos dijelaskeun dina Al Qur-an atanapi hadits. Tegesna ashabah pameget anu kenging sadayana warisan, upami ngan anjeunna wungkul, tiasa nyandak bagian sesa saparantosna ahli waris anu sanesna nyandak bagian porsina masing-masing.

Conto ashabah : Putra pameget, putu pameget ti putra pameget, Rai/Raka saibu-sarama, Rai/raka ti rama anu saibu sarama, Rai/Raka ti rama anu sarama wungkul.

Seueur anu kalebet janten golongan Ashabah, diantawisna ;
1. Ashabah Sababiyah
2. Ashabah Nasabiyah, anu dibagi deui janten 3 :
a. Ashabah bi Nafsi
b. Ashabah Bil Ghair
c. Ashabah Ma’al Ghair.

Kapayun urang guar khusus ngeunaan Ashabah mah.
Tahapan nu kaopat nangtoskeun porsina masing-masing, dina Hukum Faraidh. Porsi masing-masing pikeun ahli waris aya 6 : nyaeta 1/8, 2/8, 4/8, 1/6, 2/6, 4/6.

Tahapan anu kalima, anu pamungkas, nyaeta ngabagikeunana. Upami tahapan-tahapan ieu dilaksanakeun insyaa Allah, kalepatan teh tiasa ditebihan, paling copel tiasa diminimalisir, upami nganggo basa kerenna mah panginten.

Ayeuna urang wangsul kana perkawis warisan anu nuju kaalaman ku urang sadaya, urang jujut ti awal, sertifikat tanah warisan teh atas nami ibu, kaleresan ibu gaduh putra ti carogena ti payun, nalika pupus mayunan teh, carogena kenging bagian warisan saparapatna, dumasar kana Surat An Nisa ayat nu ka 12 : “Fa in kaana lahunna waladun falakumur rubu ‘u mimmaa tarakna”, upama maranehanana boga anak, bagian anjeun saparapat tina harta anu ditinggalkeun ku maranehanana.

Dina Fikih Sunnah, ti Sayyid Sabiq :”Caroge nampi bagian saparapatna upami geureuhana gaduh putra atanapi putu ti putra pameget, ti anjeun, atanapi ti carogena anu lian”.

Dina Hadits, ti Bukhari disebatkeun : “Al hiqul faraa –idha bi ahlihaa, famaa baqiya fa li –aulaa rajulin dzakarin”. Bikeun bagian poko ka ahli waris anu hak narimana, sesana pikeun lalaki anu leuwih deukeut.

Janten bagian carogena kenging saparapatna, putrana kenging tiluparapatna, kalebet ashabah tea, putra istrina mah teu kenging nanaon, margi nu istri mah pan urang ge pada terang, mung ukur putra angkat, kalebet kanu disebatkeun ku Surat Al Azab ayat ka 4 sareng ka 5.

Saterasna nalika carogena oge pupus, warisan anu dibagikeun teh, mung ukur ti anu saparapatna tea, margi anu tiluparapatna mah tos milik putra kawalonna, janten nalika ngabagikeunana deui oge, tangtos kedah ditangtoskeun deui ahli warisna, kumargi mung gaduh putra kawalon sareng putra angkat anu istri, ahli waris kantun para saderekna wungkul, nyaeta rai-raina, anu saibu sarama.

Upami aya kaemutan ti anu janten putra pameget bade ngabagikeunana hoyong sapertilu kanggo putra angkat anu istri sareng kanggo anjeunna duapertilu, tos langkung ti sakedahna sakitu oge, nanging kedah leres ijab qabulna, margi upami ningal seuhseuhanana mah nu pameget teh kenging bagian tiluparapatna, nu saparapatna bagian emang-emangna, nu istri mah teu kabagean saeutik-eutik acan.

Bade dikamanakeun ngabalanjakeunana ku ahli waris, eta mah hak ahli waris, cek paripaos tadi, bade dikajariankeun oge, hak anjeunna, teu kedah aya nyisikudi.

Sakitu anu tiasa kadugikeun, upami aya kalepatan estuning kalepatan sim kuring wungkul, anu leresna mung kagungan Allah wungkul, upami masih keneh kirang sapuk, urang taroskeun ka para ahlina, urang antos waleranana.


-----mmd-----


“Lamun kitu mah, atuh meureun Enok teh teu kabagian saeutik-eutik acan, pedah Enok mah ngan saukur anak angkat, asa teu adil cek Enok mah, ti leuleutik, ti sabarang inget cicing di imah eta, ari ayeuna teu kabagean saeutik-eutik acan, padahal asa nu sorangan eta imah teh, bener-bener teu adil lamun kitu mah………Nu adil mah cek Mang Nandang kamari, mun imah payu limapuluh juta, Enok duapuluh juta, si Engkang dua puluh juta, nu sapuluh juta dibagi ratakeun, nu eta we nu leuwih adil”.

“Teu langkung, kumaha pamendak Enok, ari anu saur Mang Nandang mah ukur dilelebah cek manusa, bener cek manusa can puguh leres mungguh Allah mah, ari nu didugikeun tadi mah, puguh dasarna, upami aya kalepatan oge, rupina mung ukur kakaliruan salaku manusa wungkul, margi tahapan-tahapan bagi waris parantos dilaksanakeun sakumaha mistina, mun tea mah aya kalepatan, urang antosan bae saran sareng pamendak ti anu langkung ahli”.













-----mmd-----